The healthiest response to life is joy – Deepak Chopra (het gezondste antwoord op het leven is vreugde)
Genieten, een waarlijk ervaren van het leven
Hoewel volgens Goethe genot slechts “kortstondig en ongrijpbaar is, vergeet het nooit, want het bevat de zin des levens”. Met deze woorden begint de schrijver die ik voor deze post heb uitgezocht, Alexander Lowen zijn boek “Genieten, naar een werkelijk ervaren van het leven”. Alexander Lowen wordt gezien als de grondlegger van de Bio-energetica. Het boek Genieten is een studie naar genot en geluk, al in 1970 geschreven. En hoewel het taalgebruik dat wel duidelijk laat zien, is de inhoud nog steeds actueel. “Genot is de scheppende kracht in het leven.” Genot is altijd verbonden met het lichaam. Hoe meer we zijn afgesloten van ons lichaam en gevoel, hoe minder we kunnen genieten. Een hoofdstelling van zijn studie is “je moet je helemaal kunnen overgeven om te genieten.” Als voorbeeld noemt hij hoe kinderen zich helemaal kunnen overgeven aan hun doen-alsof-spel. En anders dan bij volwassenen “blijft het kind in contact met zijn gevoelens en bewust van zijn lichaam”.
Oordelen over genieten
In onze cultuur bestaan veel oordelen over genot. Genot is niet hetzelfde als maar doen waar je zelf zin in hebt, lang leve de lol, soms met de term yolo (you only live once) uitgedrukt. Eigenlijk laat dat meer zien dat we wel op zoek zijn naar genot en een kick en maar heel weinig weten over genieten. Op genot ligt meestal zware veroordeling (mag niet, zondig, op de een of andere manier fout) ingegeven door onze calvinistische achtergrond. Volgens Lowen “proberen we aan iets plezier (drugs en snelrijden) te beleven dat ernstig genomen zou moeten worden, terwijl we ernstig zijn over zaken die er eigenlijk alleen maar voor de lol zijn (voetbal of een kaartspel). We nemen dat spel zo ernstig omdat we grote waarde hechten aan het resultaat.”
Genieten heeft niets te maken met ontsnappen aan
Ik zag pas een stukje in het journaal over disco(drank)reizen voor jongeren naar België. Omdat in Nederland de leeftijdsgrens voor alcohol naar 18 jaar is gegaan, gaan de jongeren massaal naar België, waar de verkoop van alcohol nog wel aan die leeftijdsgroep is toegestaan. Een van de jongeren vond het nodig, want “ze pakken ons onze jeugd af”. Genot en plezier wordt geassocieerd met ontsnappen aan de dagelijkse sleur en je helemaal laten gaan. In de ogen van Alexander Lowen heeft het ontvluchten van de innerlijke werkelijkheid niets met genot te maken. “Deze zucht naar plezier bij volwassenen ondermijnt hun vermogen tot genieten. Genot vereist een serieuze houding ten opzichte van het leven, een overgave aan je bestaan en je werk. … Een escapade moet wel met pijn eindigen….zoals alle pogingen om te ontsnappen aan een overgave aan het leven.”
Genieten is een zijns-toestand
“Aan iedere echte ervaring van plezier of geluk ligt een lichamelijk en plezierig gevoel ten grondslag…. Zonder een prettig gevoel is geluk een illusie… Je kunt van de gewone dingen des levens genieten, want genieten is een zijns-toestand. Iemand geniet als zijn bewegingen vrij en vloeiend zijn, ritmisch en in harmonie met de omgeving. ….. Om de aard van het genieten te begrijpen, moeten we pijn er tegenover stellen. Beide beschrijven de hoedanigheid van iemands respons op situaties. Als deze respons positief is en er gevoelens naar buiten stromen, zegt hij genot te ervaren. Als de respons negatief is en er geen ritmische stroom van gevoelens bestaat, beschrijft hij de situatie als onplezierig of pijnlijk. Maar omdat genot of pijn ervaren wordt door wat er in het lichaam gebeurt geeft elke verstoring die de gevoelsstroom blokkeert, een ervaring van pijn, ongeacht het beroep dat van de externe situatie uitgaat.”
Met andere woorden genieten is iets doen in een moeiteloze stroom, zoals de vorige keer naar voren kwam zonder weerstand of verzet tegen wat zich voordoet. Elke blokkering levert pijn op. Dat lijkt me voor mensen met chronische pijn wel een interessant onderzoeksgebied. Volgende keer verder.
Grappig. Zondagochtend zat ik met m’n neus in Alexander Lowens’ ‘Bio-Energetica’ (1998). Ik vroeg me af of er wat over auto-immuumziektes in zou staan. Feitelijk kwam ik niet veel verder dan de titelpagina: ‘De therapie die de taal van het lichaam gebruikt om de problemen van de geest te genezen’. Dat leek me niet van toepassing. Misschien moet je die ondertitel wat ruimer nemen. Zelf had ik de door Lowen beschreven ‘Taoistische Boog’ en de aardingsoefening ‘naar voren buigen met licht gebogen knieen en het aanraken van de grond met de vingertoppen’, vaak in de pauze van vergaderingen gebruikt om weer even ‘grond onder de voeten te krijgen’. Het duurde even om de boog te richten, maar dan kwam er geen eind aan het gapen, en op die manier verdween heel wat negatieve energie via mijn geopende mond.
‘Het is goed om genot van pijn te onderscheiden’, zegt Ken Wilber in ‘Zonder Grenzen’ (1994), maar, gaat hij verder: ‘het is onmogelijk genot van pijn te scheiden’. Het is als het water van de branding dat over het strand stroomt. Het is meer een ‘raken’, een ‘verenigen’, volgens Alan Watts. Ik kijk uit naar het vervolg.
Ja, de oefeningen zijn heel krachtig. Volgende keer neem ik er een op. Niet te snel gaan, anderen moeten het ook nog kunnen volgen.