Nog meer over de criticus

Houd altijd je fatsoen, ook al lig je dronken in de goot – mijn moeder

De criticus als ouder
Bovenstaande uitspraak leidde bij mij en mijn zussen altijd tot veel gegiechel en gegis over hoe je dat moest doen; je fatsoen houden en dronken in de goot liggen. Zou dat betekenen dat je met twee woorden sprak als iemand aanbood om je overeind te helpen? Of dat je nog met je benen over elkaar dronken in de goot zat te wezen? Nou ja, je begrijpt eigenlijk een uitspraak waarmee je niet zo veel kon. Net als mijn moeders steevast en met kracht uitgesproken “Doe voorzichtig!” als je ging spelen, naar school ging fietsen of wat dan ook ging doen. Het zijn van die ouderlijke uitspraken uit bezorgdheid waarmee je helemaal niets kunt. Want wat betekent het eigenlijk. Of je doet al voorzichtig en dan is het overbodig of je doet het niet en dan ga je het door zo’n uitspraak ook niet doen. Het maakt je waarschijnlijk wel onzeker en in de war. Zo is het met veel uitspraken van de innerlijke criticus ook. Je hebt er waarschijnlijk niets aan, maar ze maken je wel in de war.

Wat activeert de criticus?
Onderstaande is een verkorte weergave uit het boek.

  • “Kritiek van anderen, soms niet eens als kritiek geuit, maar door ons zo opgevat. Als reactie op de onzekerheid die dat bij ons teweeg brengt, komt de criticus in actie. De kern van de kritiek van buitenaf is meestal “wat is er mis met jou”. De algemene regel is: Telkens wanneer iemand niet in contact is met zijn kwetsbaarheid in relatie tot een ander mens kan men kritiek – uitgesproken of stilzwijgend – verwachten als een manier om met de situatie om te gaan.
  • Stress; stress maakt ons altijd kwetsbaarder als we niet geleerd hebben er op een goede manier mee om te gaan.
  • Verstoten ikken; de criticus is altijd bang dat we onszelf voor schut zetten. In dat opzicht gedraagt hij zich precies als een ouder.
  • Onbekende situaties; onze normale opstelling tegenover de wereld wordt bedreigd omdat we ons op onbekend terrein begeven. Zodra we ons kwetsbaar voelen en die kwetsbaarheid niet aankunnen of ons er niet van bewust zijn, ligt de criticus op de loer.
  • In het middelpunt staan; prestatie en evaluatie zijn hierbij de sleutelbegrippen. Denk hierbij aan het onderwijs – het is inherent aan de aard van het onderwijs om constant een oordeel over ons te vellen en ons te bekritiseren.
  • Tegenslag, zoals je baan kwijtraken, verlaten worden of financiële tegenslag. Deze tegenslagen vormen een ernstige bedreiging, die onze kwetsbaarheid activeert en is een uitnodiging aan de criticus. Hoe groter zijn paniek, hoe kwaadaardiger zijn aanval op ons.”
  • Het bovenstaande maakt duidelijk waarom je er alles aandoet om jezelf niet in een kwetsbare positie te brengen. Als je je niet bewust bent van de criticus kun je je dan ellendig voelen en jezelf steeds dieper in de put denken.

    Door de aanval heen kijken
    “Aan ons de taak om door die aanvallen heen te kijken en de zachte, tere en doodsbange kern te ontdekken, die schuilgaat achter de harde, felle en agressieve bravoure van onze vriend de criticus. En hoe doe je dat? Door eerst te onderkennen wanneer je last hebt van zo’n aanval van de criticus, bijvoorbeeld door het bijhouden van een dagboek. Als je dan een aanval voelt opkomen, ga iets doen. Het maakt niet uit wat, alles is beter dan zo’n aanval passief over je heen te laten komen. Maak je los van de eisen van de criticus, onthoud dat je hem toch nooit tevreden kunt stellen. En heel belangrijk: geef jezelf toestemming om gewoon te zijn. Als je je niet langer richt op het imponeren of overtreffen van anderen, heb je veel meer energie tot je beschikking om je best te doen.”

    Author: tineke visscher

    Geef een reactie

    Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.