Ik heb alle mag-nieten uit mijn tuin gehaald en vervangen door heerlijk geurende hyacinten – Lenette van Dongen

Moeten maakt gek
De titel van deze post is ook de titel van een boek van Albert Ellis en Wouter Brackx. Albert Ellis is de grondlegger van de Rationeel-Emotieve Therapie (1955), waar later de term Gedrag aan toegevoegd is. Dit boek stelt dat 90% van onze problemen emotionele problemen zijn en dan volgt de opmerkelijke stelling: we doen het zelf. De ellende en drama in ons leven veroorzaken we zelf door een irrationeel beeld van onszelf en de wereld. Ik denk dat dit wel waar is, maar toch wil ik het nuanceren. We doen het wel zelf, maar we waren ons er niet van bewust. Daarom gaat het opnieuw niet om iemand de schuld te geven ook jezelf niet. Je kunt de informatie en oefeningen in het boek gebruiken om nu een verandering in je leven door te voeren. En het is misschien makkelijker als je een handvat hebt om de irrationele gedachten op te sporen. Dat is nl. het woord ‘moeten’.

De kerngedachte van RET
“De kerngedachte van RET is dat we niet zozeer emotionele problemen krijgen door de gebeurtenissen en de daden van de personen om ons heen, als wel door de wijze waarop we dat alles opvatten. Die wijze is vaak star en niet flexibel. Zinnen waarmee we de situatie beschrijven bevatten vaak het woord ‘moeten’. Dat moeten is zo absoluut, bevat zo weinig speelruimte dat we daarmee een val zetten voor onszelf: de werkelijkheid komt eenvoudigweg niet overeen met ons denken erover en conflicten kunnen niet uitblijven. …. De RET laat zien dat er een andere manier van denken mogelijk is, waarbij wordt uitgegaan van de werkelijkheid, en waarbij u uw energie niet richt op het protest ertegen maar op uw pogingen tot daadwerkelijk veranderen van die werkelijkheid.”

Moetens opsporen
Dit boek is zowel een leerboek als werkboek. Al op de titel word je uitgenodigd om zelf je emotionele problemen aan te pakken. Het idee is dat we gaan ont-moeten. De laatste term is van Daniel Offman, maar dat terzijde. We gaan de zinnen bekijken waarin moeten voorkomt en een moeten dat niet anders kan. Het kan soms ook verpakt zijn als ‘zou moeten’, ‘hoort zo’ of ‘mag niet’ Bij elke zin waarin dat gebruikt wordt, gaan we kijken of het echt zo moet. Of met andere woorden ‘waar is het bewijs dat het zo moet’. De boodschap van dit boek is “dat een heleboel geestelijke ellende en ernstige emotionele beroering totaal onnodig zijn”.

“De drie fundamentele “moetens”, die emotionele problemen veroorzaken zijn:

1. Ik moet goede prestaties leveren en/of waardering van belangrijke mensen krijgen anders ben ik een onvolwaardig individu;
2. Jij moet mij eerlijk en netjes behandelen en het me niet erg lastig maken anders ben jij een waardeloos individu;
3. Het leven moet mij de dingen geven die ik wil en het moet mij behoeden voor pijn; anders is het leven ondraaglijk en kan ik nooit meer gelukkig zijn.”

Volgens de schrijver zijn deze algemene “moetens” volledig irrationele gedachten. En als die gedachten zoveel ellende voortbrengen, dan is het dus zaak om die gedachten niet meer te geloven en met constructievere gedachten te oefenen. Want als je de gedachten gaat onderzoeken, welke bewijzen vind je dan? Is er iemand als autoriteit die je deze dingen oplegt? Zelfs in onze wetgeving of de 10 geboden komen deze niet voor. Dus waardoor ben jij deze gaan geloven en als je er last van hebt, ben je bereid die gedachten aan een onderzoek te onderwerpen? Ben je bereid je ongelijk toe te geven? Dat je tot nog toe naar deze ‘moetens’ hebt geleefd, wil niet zeggen dat je het verder ook zo moet doen. En als je denkt dat het voor jou niet geldt, probeer dan iedere keer dat je in een zin ‘ik moet’ gebruikt, dat ‘moeten’ te vervangen door ‘ik wil’.